پنجشنبه، تیر ۱۱، ۱۳۹۴

چه اتفاقی افتاد خانم سیمون؟



نسل‌های متعددی از انسان‌هایی که در حد فاصل جنگ داخلی و جنبش حقوق مدنی در جنوب آمریکا به دنیا آمده بودند همه بر این باور بودند که آن چیزی که  در رابطه میان سیاه‌ها و سفیدان برقرار است، اگرچه برده داری نیست ولی جریان طبیعی زندگی به گونه‌ایست که سفیدها برتری ذاتی دارند. برای هر دو طرف قضیه این چیزی طبیعی بود که نیازی به تغییر آن وجود نداشت. مستند چه اتفاقی افتاد خانم سیمون؟ زندگی سیمون را از فضایی شبیه به این آغاز می‌کند. جایی که تبعیض نژادی آن‌قدر طبیعی شده که وارد ناخودآگاه آدم‌ها گشته و دیگر کسی لزومی نمی‌بیند تا از آن صحبت کند. برای همین وقتی سیمون با جنبش حقوق مدنی در دهه شصت روبرو شد ناگهان تمام آن چیزهایی که سال‌ها در درونش ته‌نشین شده بود تعریفی جدید پیدا کرد و همه چیز شکل دیگری گرفت. ناگهان زندگی او از یک ستاره موسیقی به یک فعال سیاسی تغییر کرد و همین طور که در یکی از مصاحبه‌هایش نشان می‌دهد هم آدمی که فعال سیاسی باشد دیگر زندگی شادمانی ندارد ولی چطور می‌توانست خودش را تحمل کند اگر این چنین نمی‌کرد. موسیقی او ابزاری می‌شود برای چنگ زدن به روح آدم‌ها تا چیزی را در آن‌ها بیدار کند. دیگر به دنبال آن نیست که موسیقی با ملودی یا ترانه‌هایش مورد توجه قرار گیرند، همان‌طور که خودش هم می‌گوید او فقط به دنبال این است که آدم‌ها را پاره‌پاره کند، هر چه بیشتر پاره‌پاره کند تا راهی به آنها بیابد. ولی این دقیقا همان چیزی بود که بر سر خودش هم در تمام این سال‌ها آمده بود. پاره‌پاره شده، از همان بچگی از تعلیمات پیانو گرفته تا بزرگسالی و فعالیت‌های سیاسی هر بار شکسته و چند تکه شده بود ، تا آنجا که فیلم ما را به جایی می‌رساند که سرگشته و ساکن آپارتمان کثیف و کوچکی در پاریس، با روانی کاملا دو قطبی شده، روزگاری می‌گذراند که دیگر نه اثری از ان ستاره موسیقی دارد و نه از فعال سیاسی. 
تصویری که فیلم از سیمون هم می‌سازد چیز پاره‌پاره‌ایست، تصویر آدمی که به گفته خودش فقط چند باری به طور معدود فقط بر روی صحنه آزادی را به مفهوم مطلق آن تجربه کرده است. از یک طرف داستان دخترک تنهایی است که به خاطر تمرین‌های پیانو میان دوستان سیاهش جایی ندارد و به خاطر نژاد پرستی میان سفید‌ها. از طرف دیگر داستان خواننده جوان، فقیر و پرشوریست که میان محبوبیت، فروش فوق‌العاده آهنگ‌هایش و فعالیت‌های سیاسی‌اش گیرکرده و همه را در آن واحد می‌خواهد؛ و در نهایت به تصویر زن مسنی می‌رسد که دیگر آن‌چنان از زندگی راضی نیست ولی به زور قرص و دارو قسمت سرکش وجودش را خاموش کرده تا در این روزهای آخر آهنگ‌هایش را برای آخرین بار اجرا کند و آرامشی نیمه واقعی به دست آورد. وابستگی‌های تاریخی و تعریف نعل به نعل بسیاری از جزئیات تا حد زیادی دست و بال فیلم را بسته است ولی باز هم برای سفربه دنیای عجیب و پیچیده یکی از بهترین صداهای قرن گذشته روایت به یادماندنی است.